Phần lịch sử
Ghi trong quốc sử nước Nam
Anh hùng dân tộc, dân gian lưu truyền
Thời Trần ở đất Hội Xuyên
Trường Tân chính huyện, lộ miền Hồng Châu
Địa danh ngày ấy đã lâu
Nay là Gia lộc, tỉnh đầu Hải Dương
Cùng thời An Nghĩa đại vương
Nhữ Hài nổi tiếng bốn phương lẫy lừng
Tài cao học giỏi đã từng
Lên kinh đèn sách tuổi chừng thiếu niên
Mười tám tuổi, gặp cơ duyên
Không thi mà được phong liền làm quan
Truyện là: Hôm ấy Thượng Hoàng
Nhân Tông sa giá ghé sang kinh thành
Không may gặp dịp chẳng lành
Anh Tông mở tiệc chòng chành say sưa
Thượng Hoàng đến lúc non trưa
Ngắm nhìn cung điện cũng vừa nghỉ ngơi
Cung nhân dâng bữa thảnh thơi
Trong lòng Người thấy chẳng vơi nghi ngờ
Vua đâu không thấy hầu chờ
Liền cho truyền gọi, thưa: “ Giờ đang say”
Bực mình phủ dụ ban ngay:
“Về Thiên Trường đợi, sáng ngày điểm danh”
Cuối chiều vừa tỉnh giấc lành
Cận thần báo lại cả thành lo âu
Anh Tông hoảng hốt về chầu
Chẳng cần thị vệ, kiệu hầu đón đưa
Một mình phi ngựa trong mưa
Bên bờ sông Nhị cạnh chùa Phúc Tư
Gặp người tuổi trẻ dáng thư
Chú chăm đọc sách, mà như ngồi thiền
Vua trông thấy lạ gọi lên:
“Trẫm vì say rượu ngủ quên tội đày
Nếu người chữ tốt văn hay
Giúp ta thảo biểu dâng ngay bệ rồng:
Nhữ Hài một lúc viết xong
Người xem một lượt mà lòng tin yêu
Vua tôi xuống bến đò chiều
Dong buồm hướng thẳng Hoàng triều cho mau
Thiên Trường sáng sớm hôm
Nhữ Hài quỳ gối biểu mau đệ trình
Thượng Hoàng cả giận lặng thinh
Mặc cho mưa gió thình lình ngoài sân
Vì chủ đâu có quản thân
Sáng chiều, ướt sũng áo quần chẳng nan
Động lòng trắc ẩn lệnh ban
Cho ra nhận biểu, thở than thế nào
Anh Tông cũng được truyền vào
Thượng Hoàng: “ Lời biểu ngọt ngào lắm thay
chữ viết nhời nhẽ rất hay
rất hợp lòng trẫm, văn này do ai”
Thưa rằng: “ Thi tử Nhữ Hài”
Thượng Hoàng tâm đắc vội sai gọi vào
Nét ngài non nớt thanh tao
Mà văn thao lược khác nào trạng nguyên
Mến yêu vàng bạc thưởng liền
Phán rằng: “ bữa trước,ta phiền lắm thay
Con đông tài đức có đầy
Phế truất thay đổi, chẳng tày khó khăn
Nay ngươi tạ tội ăn năn
Ta tha thứ bởi lời văn biểu này”
Anh Tông vái lạy mừng thay
Cùng các quan lại, đêm ngày về kinh
Hôm sau diện kiến triều đình
Nhữ Hài đặc cách, đệ trình phong quan
Trung tán Ngự sử vua ban
Chức cao quyền trọng gián can bệ rồng
Sinh thân sống ở ruộng đồng
Không từng thi cử, cũng không tiền tài
Mang hàm quan lớn hơn ai
Cũng không tránh được, lời ngoài lời trong
Nhữ Hài biết rõ trong lòng
Hết mình công việc, chỉ mong thuận hòa
Làm quan trung thực, thật thà
Thanh liêm chính trực gần xa nể vì
Một lòng vì nước một khi
Trên ngày tín nhiệm, dưới thì nể nang
Ngoại giao trong nước ngoài bang
Việc công tận tụy, sửa sang luật triều
Chăm lo nông nghiệp đê điều
Công thương phát triển, hàng nhiều bán mua
Thăng quan chính sự, trung thừa
Được sai đi sứ gặp vua Chiêm Thành
Nhữ Hài hiểu rộng nghĩ nhanh
“Lạy vua Chiêm trước, chiếu dành truyền sau
vậy thì thể diện để đâu
mình thân nước lớn, cúi đầu tiểu bang”
Án cao ngài đứng quay ngang
Lạy chiếu như thể vua sang bên này
Vua Chiêm thấy việc không hay
Công bằng mà ngẫm cớ này chẳng sai.
Từ đây cho đến ngày mai
Sứ ta không phải vái dài vua Chiêm
Anh Tông khen ngợi thưởng liền
Phong thêm chức tước, tăng quyền cho ông
Việc triều trăm việc cậy trông
“Khu mật viện sự”, có công triều đình
Xuất thân là một nho sinh
Có tài biện bác, thuyết trình uyên thâm
Trung vua, yêu nước, thương dân
Hoàn thành nhiệm vụ bội phần vẻ vang
một thời bộ tộc ngoại bang
Châu Ô, châu Lý nhập sang đất mình
Lòng người chưa được thuận tình
Lệnh đi phủ dụ, yên bình trong dân
Nhữ Hài làm việc tận tâm
Trọng người nhân nghĩa, lỗi lầm thứ tha
Việc gần cho đến việc xa
Cầm quân đánh giặc không hà gian lao
Chiến công hiển hách biết bao
Với tài thao lược, trận nào thắng to
Một đời vì nước nghĩ lo
Biên cương ổn định sao cho vẹn toàn
Trận cuối đánh giặc Ai Lao
Vì thời tiết xấu lạc vào vòng vây
Từng đàn ngựa xéo voi dầy
Sông La thất thủ ngập đầy xác trôi
Hy sinh oanh liệt một thời
Nhữ Hài đốc tướng người đời nhớ ghi
Nam Nhung* ấp nhỏ mộ thì
Khói hương cúng tế cũng vì ơn sâu
Xây đền ở đất Diễn Châu
Quê hương xứ Nghệ, thời đầu hậu Lê
Hàng năm lễ hội đi về
Diễn Châu mở hội đuề huề khói nhang
Lưu danh sử sách vẻ vang
Nhữ Hài vị tướng, thành hoàng muôn dân.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét