Ngày xưa ở quận Cao bình
Vợ chồng họ Thạch tính tình hiền thay
Làm nghề kiếm củi hàng ngày
Chăm lo việc thiện, con nay muộn màng
Thương lòng trắc ẩn. Ngọc Hoàng
Liền cho thế tử sẵn sàng đầu thai
Vợ chồng mừng rỡ một mai
Hơn năm chờ mãi, chờ hoài chẳng sinh
Thạch ông buồn bã trong mình
Ngày đêm suy nghĩ bệnh tình lâm nguy
Tổ tiên vội vã theo đi
Thạch bà đau đớn, sống vì con xa
Ba năm nụ mới khai hoa
Bé trai kháu khỉnh, ngọc ngà xinh tươi
Khói hương ơn tạ, đất trời
Tên con nối dõi, đặt thời Thạch Sanh
Ngày qua tháng lại yên lành
Thạch Sanh vừa lớn, mẹ thành người âm
Một mình vất vả nuôi thân
Gia tài chiếc búa cha lần để cho
Gốc đa bữa đói, bữa no
Củi cành giăng bẫy, lần mò rừng sâu
Mười bảy tuổi, có gì đâu
Lều tranh mưa gió, dãi dầu cô liêu
Một ngày giữa lễ hội triều
Ngọc Hoàng phái một tướng yêu xuống trần
Dạy ban võ nghệ phép thần
Cho chàng vốn sống, phong trần về sau
Bên kia dãy núi bản Trầu
Có người bán rượu, tên đầu Lý thông
Thấy Thạch đơn độc mình không
Thật thà khỏe mạnh, dễ trông tin người
Vờ thương dụ dỗ đầy vơi
Đưa về thưa mẹ kết thời anh em
Gốc đa, giã chốn thân quen
Nay cùng họ Lý sớm hôm một nhà
Ngày đi kiếm củi rừng xa
Tối thì phụ giúp Lý bà cơm canh
Vùng này hẻo lánh xa thành
Có yêu trăn đã hoành hành từ lâu
Bắt người, tàn phá lúa màu
Cả vùng tang tóc thảm sầu chẳng quên
Lập đền cúng tế dâng lên
Hàng năm, trai tráng gọi tên nộp mình
Độ này lượt Lý Thông trình
Mẹ con hốt hoảng, mưu rình tráo ngay
Lừa Thạch đi nộp mạng thay
Hắn không cha mẹ, việc này chắc thông
Lý bà cơm rượu ngóng trông
Lý Thông nói dối ngày mồng giỗ cha
Quên rằng chẳng báo hôm qua
để em nghỉ việc ở nhà cùng anh
Thạch Sanh ăn thật ngon lành
Cám ơn mẹ với cùng anh chu tuyền
Ăn xong Thông ngỏ ý liền:
“Đêm nay có việc phải phiền em đây
đến lân đi gác miếu này
Rượu khuya anh cất sáng ngày mới xong
nhờ em ra đó canh trông
sáng mai trời rạng phía đông thì về”
Thạch Sanh vui vẻ chẳng nề
Một mình xách búa đường về miếu thiêng
Tối đen vắng lạnh như tiền
Lá cây, tìm chỗ, toan liền nghỉ lưng
Bỗng đâu gió cuốn nghiêng rừng
Vật gì gầm rú nghe chừng lạ thay
Hiện ra xanh đỏ mặt mày
Nhe nanh, như muốn nuốt ngay Thạch vào
Thạch Sanh liền nhảy lên cao
Búa thần chém xuống máu đào tuôn rơi
Trăn tinh hóa lửa tơi bời
Thạch Sanh hóa nước dập thời lửa tan
Trừ xong ác thú làm càn
Phanh thây đốt xác, cung vàng hiện ra
Chặt đầu xách vội về nhà
Bấy giờ chừng độ mới là canh ba
Lý bà nồng giấc mơ hoa
Thạch liền đập cửa, mở ra xin vào
Lý thông phách lạc hồn xao:
“Linh thiêng tha thứ chớ nào hại anh
đến mai trời sáng lòng thành
tiền vàng ta cúng khôn lành em đi”
Thạch Sanh “chợt hiểu” điều gì
Mẹ con nhà Lý, đúng thì bất nhân
Thôi đành phó mặc quỷ thần
Thạch Sanh vẫn cứ ân cần gọi to
Anh ơi mở cửa mau cho
Em đây chứ có ma mò gì đâu
Nhìn trăn tinh bị chặt đầu
Mẹ con hốt hoảng, lúc lâu định thần
Lý Thông gian xảo trăm lần
Dọa rằng: “ Tội lớn lìa trần chẳng chơi
Trăn tinh là của vua nuôi
Vật thiêng nhà nước mà ngươi giết rồi
Mau nhanh trốn đi em ơi
việc còn ở lại, để rồi mặc ta”
Thạch Sanh ngay thẳng thật thà
Về nơi chốn cũ gốc đa tháng ngày
Lý Thông lòng dạ độc thay
Cướp công hắn xách đầu này, báo vua
Thưa rằng: “ Vừa tối hôm qua
đến phiên tôi phải canh ra miếu ngoài
tới chừng vào lúc canh hai
Trăn tinh xuất hiện đua tài cùng tôi
thần thông biến hóa một hồi
đao to tôi chém đầu rơi máu đầy”
Triều đình nghe thấy mừng thay
Bạc vàng ban thưởng, chức thày quận công
Một hôm ở giữa sân rồng
Vua đang tổ chức kén chồng cho con
Công chúa xinh đẹp lầu son
Bao nhiêu Hoàng tử mỏi mòn chờ trông
Bỗng đâu trời nổi cơn giông
Đại bàng xà xuống, má hồng còn đâu
Tả tơi cây lá bên lầu
Lính canh, thị nữ vào chầu báo ngay
Công nương bị cắp xa bay
Đại bàng quá lớn cung này chẳng ăn
Quan quân khí giới bủa săn
Nhưng đâu có thấy hơi tăm chim thần
Vua nghe đau xót muôn phần
Thương con lòng dạ vũ vần lệ rơi
Chiếu ban đi khắp nơi nơi
Ai mà cứu được ta thời truyền ngôi
Quần thần hiến kế đầy vơi:
“Quận công họ Lý phép thời thần thông”
Vua nghe cho triệu Lý Thông:
“Ngươi vì công chúa mà không nề hà
Kiếm tìm và cứu nàng ra
chức cao phò mã chính là của ngươi”
Lệnh vua là ý của trời
Việc này không đặng, đầu rơi tội đền
Mất ăn, mất ngủ bao đêm
Chắc là quả báo, mà lên tội đành
Bất ngờ nghĩ đến Thạch Sanh
Tài cao, trí lớn chắc thành việc đây
Rồi cho binh lính sớm ngày
Gốc đa chốn cũ đón ngay Thạch vào
Lý Thông vội vã ra chào
Giả vờ hắn nói: “Ngày nào xa lâu
thương em, tìm chẳng thấy đâu
nhớ khi nghèo khó dãi dầu bên nhau
hôm nay tước hiển, vinh cầu
mong em về hưởng sang giầu sớm hôm”
Động lòng Thạch tạ công ơn
“Có chi anh bảo, thiệt hơn ngại gì”
Chờ được câu nói tức thì
Lý Thông kể lể cũng vì lệnh vua
“Tìm cứu công chúa bây giờ
Như kim đáy biển, như mơ ban ngày”
Thạch rằng: “ cũng thật là may
Việc gì thì khó, việc này em thông
Một hôm cắt cỏ cánh đồng
Thấy chim bay giữa tầng không cắp người
Tên vàng trúng cánh tả tơi
Bị thương chim cố vẫy vời về hang”
Lý Thông sung sướng vô vàn
Lệnh đi cấp tốc, lính toàn giỏi giang
Thạch rằng: “Anh chớ vội vàng
Em lần xuống trước xem nàng ở đâu
Dây kia buộc chắc một đầu
Nếu em tìm được, động gầu kéo lên”
Đại bàng từ hôm trúng tên
Nằm yên tại chỗ tạm quên trả thù
Thạch sanh ẩn nấp ngồi chờ
Gặp liền công chúa bây giờ lộ ngay
Đợi chim giấc ngủ đang say
Buộc lưng nàng, động dây này kéo lên
Lý Thông chực ở bên trên
An toàn công chúa, đá liền lấp hang
Về triều hắn nói khuyênh khoang
Công to tìm được, đưa nàng về đây
Cửa hang đã bị lấp đầy
Người đẹp biến mất, chim tày nổi xung
Thạch sanh chiến đấu đến cùng
Phép tiên biến hoá mịt mùng tan hoang
Đại bàng lực kiệt sức tàn
Nằm im chịu chết để chàng ra tay
Đập tan hang động yêu này
Búa thần Thạch cũng phá bay cũi lồng
Cứu luôn Hoàng tử đáy sông
Con trai vua nước mênh mông Thủy Tề
Ơn sâu nghĩa nặng hẹn thề
Chia tay thủy phủ khi về tặng ban
Thạch Sanh từ chối chẳng màng
Chỉ xin một chiếc tính tang đàn thần
Gốc đa lại chốn lưu thân
Ngày qua tháng lại cõi trần đắng cay
Bao nhiêu ân oán đời này
Chỉ như làn gió thoảng bay nhạt dần.
Hận sâu chờ đợi bao lần
Hồn Trăn tinh đến tìm hồn Bàng tinh
Hẹn nhau hợp trả thù mình
Cung vua, trộm báu bỏ rình gốc đa
Giả người trộm cắp vào ra
Lính canh theo dõi cho là Thạch sanh
Bị oan bắt nhốt trong thành
Vua sai họ Lý lập danh xử liền
Lý Thông mừng rỡ tự nhiên
Diệt người bịt miệng để yên phận mình
Không cần phán hỏi phân minh
Tử hình định sẵn, báo trình lên vua
Ngục sâu đàn gẩy nhặt thưa
Tính tang ai oán, gió mưa hận tình
Đàn kêu ai chém xà tinh
Để cho họ Lý hiển vinh quan trường
Đàn kêu ai bắn yêu vương
Cứu nàng công chúa triều đường về đây
Đàn kêu ai phụ tình dày
Một giờ quên nghĩa một ngày quên thân
Trách ai vì sở quên Tần
Trọng người giàu có, khinh dân đói nghèo
Tiếng đàn ai oán bám theo
Cung đay họ Lý, cung reo cửu lầu
Công chúa đang nặng nỗi sầu
Nghe đàn thôi thúc tưởng đâu trách mình
Gặp vua xin được bẩm trình:
“Muốn vào ngay chốn cực hình ngục sâu”
Thấy con câm lặng bấy lâu
Tự nhiên, bỗng nói trước sau giãi bày:
“Lý Thông là kẻ gian tày
cướp công, mưu giết người này cứu con
xin cha xét việc vuông tròn
trả ơn thỏa nguyện mỏi mòn bấy nay”
Lệnh ban, Thạch được thả ngay
Gặp nàng công chúa tháng ngày chờ mong
Vua mừng ra lệnh tấn phong
Quận công, Phò mã hỷ song tin mừng
Triều đình mở hội tưng bừng
Thạch Sanh vạch tội gian hùng Lý thông
Viện Vương giao Thạch Sanh trông
Tùy cho xử lý người không can vào
Thạch rằng: “ Ác độc làm sao
lừa vua, phản bạn ai nào dung đây
nghĩ tình kết nghĩa xưa nay
tha về quê cũ sớm ngày tu thân”
Mẹ con họ Lý tạ ân
Áo khăn cúi mặt, lính lần áp ra
Vừa qua cổng lớn phủ nha
Thiên Lôi xuống đánh chết là cả hai
Không dung những kẻ ác đài
Trời cho hoá kiếp thành loài bọ hung
Triều đình mở hội tương phùng
Thạch Sanh- công chúa hợp cùng nên duyên
Giúp vua trọng trách, đặc quyền
Chăm lo việc nước khắp miền gần xa
Thưởng ban, miễn thuế, tù tha
Sửa tu, đền miếu để mà khói hương
Miếu- Sơn thờ cúng Trăn vương
Động- Sơn tu sửa thờ phường Bàng tinh
Bao nhiêu oan khuất dân tình
Thạch Sanh xét xử anh minh thái hòa
Nghe tin các nước phương xa
Hợp binh thủy bộ tràn qua đánh thành
Quân đông gươm giáo vây quanh
Thế cô chẳng thể giao tranh được nào
Vua cha lo lắng làm sao
Truyền ngay phò mã, lâm trào cứu nguy
“Kế hay giúp sức một khi
trăm dân trông đợi ta thì cậy con”
Thạch Sanh kế đã vẹn tròn
Chỉ chờ giặc sát chân thành ra tay
Lầu cao cờ xí tung bay
Xe loan người đẩy chàng đầy sắc uy
Tay tiên đàn gảy cung gì
Lúc thì rộn rã, lúc thì như ru
xua tan cả đám mây mù
Thúc thôi việc thiện, oán thù làm chưng
Quê hương xa cách đã từng
Vợ con, cha mẹ bỗng dưng mất người
Chiến tranh máu đổ, xương rơi
Làm chi tổn tướng, binh thời hại binh
Đàn kêu nên nghĩa nên tình
Rút quân để chẳng thiệt mình khổ dân
đàn rung run rẩy toàn quân
Dần buông khí giới lần lần rút lui
Đãi nồi cơm tám thơm bùi
Ba quân ăn mãi chẳng vơi chút nào
Hô vang vạn tuế trên cao
Quân mười tám nước cúi chào về ngay
Viện Vương mừng rỡ vui thay
Thạch sanh thần tướng vang tày núi sông
Thái bình, đất nước mừng công
Truyền ngôi nối dõi bệ rồng trăm năm
Dựa theo tích cũ xa xăm
Dông dài ghi lại mấy dòng thơ quê,…..
