Chuyện xưa lịch sử còn ghi
Thời Lê hưng thịnh trị vì muôn dân
Gần trăm năm, đức phúc phần
Lê Xuân đời cuối cùng dần giảm suy
Khi ấy ở nơi biên thuỳ
Mạc Đăng Dung tướng cực kỳ oai phong
Binh quyền bè đảng lại đông
Đổi thay đế chế thành công dễ dàng
Triều Lê bỗng chốc nát tan
Cung đình hoàng tộc giang san còn gì
Nhà Mạc tàn ác thực thi
Đuổi cùng giết tận, chẳng kỳ một ai
Nhà Lê trên dưới trong ngoài
Máu tươi tắm máu kêu hoài trời xanh
Vua tôi ẩn náu trong thành
Nhà Mạc truy sát bắt nhanh cầm tù
Nhà giam riêng lẻ một khu
Tường bao lớp lớp lính thù gác canh
Thiên la địa võng trong thành
Dù là chim cũng phải đành bay xa
Tiếng cô hàng rượu giao qua
Lính canh đặc cách cho là vào ngay
Nhìn cô thôn nữ xinh thay
Hương men nghiêng ngả, lính say là đà
Ở bên phòng cạnh nhìn qua
Có chàng trai trẻ phong hoa khác thường
Đoán rằng đây hẳn Lê vương
Lân La nàng hỏi đôi đường cảm thông
Một hôm muốn giáp mặt Rồng
Rượu thơm thuốc ngủ đãi đồng lính canh
Lựa vào nàng gặp minh anh
Hai người tình cảm lộc xanh nảy mầm
Trao tay vua nói thì thầm
Đây là Ngọc tỷ nàng cầm dấu đi
Mấy lời trăn trối nhớ ghi
Trốn xa cách biệt nàng thì nuôi con
Sau này phận nước vẫn tròn
Con trai nối dõi sẽ còn tổ tông
Pháp trường loang đỏ máu hồng
Trời cao ta vẫn dõi trông tình nàng.
Trên đầu vụng chiếc khăn tang
Dọn thu hành lý rồi nàng trốn xa
Làm thuê làm mướn ngày qua
Đợi giờ nở nhuỵ khai hoa từng ngày
Ơn trời đã phú vận may
Bé trai ngày tháng đủ đầy khai sinh
Nén nhang nàng tạ thần linh
Đặt tên là Chổm, một mình nuôi con
Lớn lên mong được vuông tròn
Chổm thì nghịch ngợm tuổi còn thơ ngây
Gửi con vào chùa sư thày
Học thêm kinh kệ đợi ngày mai sau
Thấy ban Mụ Thiện trên lầu
Oản xôi chuối chín vàng màu bánh chay
Đói lòng lúc vắng sư thày
Chổm liền với lấy ăn ngay tức thì
Bỗng đâu sư cụ vừa đi
Thoạt nhìn thấy Chổm, roi thì vụt đau
Bực mình Chổm viết mấy câu
Dán mặt Mụ Thiện trên lầu có hay
“Làm chi mười mắt mười tay
Mà vô tích sự phải đày phương xa”
Đêm về sư cụ mộng qua
Nằm mơ Mụ Thiện hiện ra trách rằng:
“Vua đói thì ngài mới ăn
Cớ sao roi vọt, để ngài đuổi ta
Hãy mau xin lỗi ngài tha
Bóc giấy dán mặt thì ta an bình”
Chổm về hỏi mẹ cha sinh
Mẹ rằng: “cha chết, họ mình họ Lê
Bị hổ ăn thịt thảm thê”
Trả thù Chổm quyết nguyện thề từ nay
Vào rừng gặp hổ giết ngay
Tấm lòng thảo hiếu tình này dâng cha
Một hôm ở giữa rừng già
Thấy con hổ đứng thẩn tha rình mồi
Tưởng là một hổ đơn côi
Đá kia Chổm ném một hồi chết ngay
Bổng đâu con nữa lớn thay
Lao ra Chổm nghĩ phen này ra ma
Bỗng đâu có một ông già
Dùng côn, ông vụt hổ là chết ngay
Rồi ông tặng Chổm côn này
“Con học miếng võ ngày ngày hộ thân”
Ở quê có ngôi miếu thần
Lâu nay yêu quái hại dân tháng ngày
Chổm liền đến đó xem ngay
Mãng xà to lớn mặt mày đỏ xanh
Quăng mình há miệng nhe nanh
Côn thần, Chổm né vụt nhanh mãng xà
Một chiêu rắn đã ra ma
Xóm dân từ đó lại qua yên bình
Rời chùa về lại quê mình
Ngày ngày kiếm củi, tận tình làm thuê
Chuyện vui kể lại bên lề
Những hôm đói bụng chàng về phố đông
Hôm cơm, hôm cháo lót lòng
Qua loa cầm sức mà không có tiền
Quán nào được Chổm "ưu tiên"
Đắt hàng chốc lát, hàng liền hết ngay
Tin đồn nhẹ vía gặp may
Ai ai cũng muốn Chổm này vào ăn
Từ đây chẳng phải băn khoăn
Không tiền ăn chịu lăn tăn ngại gì
“Mai ngày vận đỏ một khi
Ta hứa trả hết người thì an tâm”
Nguyễn Kim tướng giỏi triều thần
Căm thù họ Mạc. kết lần trăm quê
Khởi nghĩa đánh giặc phò Lê
Chỉ nỗi Hoàng tộc không hề còn ai
Một hôm đang giấc canh dài
Thần linh báo mộng hiền tài còn đây
“Muốn biết ta mách việc này
“Ấu chúa còn đó, đón ngay khó gì”
“Phía Tây mười dặm kinh kỳ
“Quán cơm, đầu phố ngươi thì ghé chơi
“rồng đen quấn cột thì mời”
Nguyễn Kim vội đến rồng thời thấy chi
Thấy Chổm rách rưới đen sì
Ôm cột nhìn khách, người thì ra ngay
Đêm về giấc ngủ đang say
Thần linh hiện trách việc này chưa thông
“Ngày mai ngài xuống bến sông
Người đội nón sắt thuyền rồng đón ngay”
Thuyền ngang qua lại hôm nay
Vẫn chàng trai nọ chở đầy chảo gang
Trời mưa nón mũ không mang
Chảo gang che tạm thuyền sang bến nghèo
Bộ dạng rách rưới nhìn theo
Chẳng như quyền quý, một nèo về ngay
Thần linh lại mách câu này:
Quán cơm hôm trước đến ngay vua chờ
Thấy người nửa ngủ, nửa mơ
Lúc đi chữ “Đại”, về thì chữ “Vương”
Nguyễn Kim vội vã lên đường
Thấy chàng trai nọ trên giường ngủ say
Côn gối đầu, lại xuôi tay
Chân giang chữ “Đại” đi ngay chẳng rình
Quay lại thấy chàng giở mình
Hai tay trước ngực, chân hình chữ “Vương”
Nguyễn Kim ngắm lại cho tường
Rồi đến lễ phép bên giường vái lên
Giật mình Chổm vội xưng tên
Tôi là thằng Chổm ở bên xóm này
Hôm nay quá chén ngủ say
Thật là thất lễ tội này quan tha
Nguyễn Kim xin dẫn về nhà
Hỏi thăm cha Chổm đúng là họ Lê
Phu nhân đang sống ở quê
Thấy quan lại đến đuề huề sinh nghi
Lát sau chuyện rõ bà thì
Đưa ra Ngọc tỷ một khi rõ ràng
Quan quân hành lễ đón chàng
Đưa về căn cứ địa đàng Ai Lao
Ngọn cờ phục quốc dâng cao
Quân Lê khí thế ào ào trẻ tre
Quân Mạc hoảng hốt mới nghe
Quân Lê chưa tới đã e đầu hàng
Sáu mươi vạn lính dã tan
Nguyễn Kim thừa thắng thênh thang về triều
Chổm giờ tiếng nổi như diều
Đường đường vị chúa với nhiều quân uy
Cửa ô rộn tiếng dân đi
Tập trung chào hỏi, nợ thì đòi ngay
Chủ hàng bán quán xưa nay
Người nhiều, người ít đủ đầy kêu ca
Quan trên theo lệnh ban ra
Tiền vàng hàng thúng vung ra trả liền (1)
Dân tham không để vua yên
Biển lệnh “cấm chỉ”(2) vượt liền chém ngay
Yên lòng dân, nghĩa đủ đầy
Mong Chổm sớm đến giờ này đăng quang
Hoàng hôn chiều muộn đã sang
Chổm liền ngửa mặt thở than khấn rằng:
“Nếu tôi xứng đáng nên chăng
“Mặt trời về ngọ tôi hằng tuân theo
“Bằng không tôi chịu phận nghèo
Về nơi chốn cũ sớm chiều đói no”
Trời đang tối, bỗng nắng to
Mặt trời tỏa sáng soi cho muôn nhà
Đăng quang, nghi lễ vừa qua
Mặt trời vụt xuống, canh ba đã rồi
Đúng là theo ý của trời
Trang Tông (3) nối tiếp sáng ngời nhà Lê.
HẾT
(1) Nợ như chúa Chổm
(2) Biển đề đó hiện nay còn di tích là phố Cấm Chỉ ở đầu đường Phùng Hưng
(3) Chúa Chổm đăng quang tên húy là Lê Trang Tông
(4) Nguyễn Kim là người lãnh đạo của quân đội nhà Lê Trung Hưng, đã tích cực đối kháng nhà Mạc sau khi nhà Lê sơ sụp đổ. Ông đã đem vợ cùng các con, em chạy sang Ai Lao, chiêu tập binh mã, tôn lập vua Lê Trang Tông( Chúa Chổm gây dựng lại nhà Lê ) đặt ra sự nền móng khởi đầu thế Nam-Bắc triều 1533 - 1592.
